Edebiyat ve Şiir
Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatı
Cumhuriyet Dönemi Edebiyatının Özellikleri
- Cumhuriyet edebiyatının temelinde İstiklal Savaşı ve Atatürk devrimleri vardır. Şiirler, romanlar, hikâyeler bu iki konu ile doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantılıdır.Milli duygu ve heyecan geliştirmeye yönelik bu çabalar Milli edebiyatın bir devamı niteliğindedir.
- Milli edebiyatla başlayan halka inme, Anadolu'yu tanıma çabası bu dönemin edebiyatında ana ilkelerden olmuş, Türk halkının her kesimi edebiyata girmiştir. Artık edebiyat İstanbul'un sınırlarını tamamen aşmıştır. Romanda ve öyküde toplum sorunları gözleme dayanan bir gerçekle anlatılmıştır.
- Yeni kurulan devlet ile yapılan bazı devrimleri halka tanıtmak ve benimsetmek görevi Cumhuriyet dönemi sanatçılarına düşmüştü. Sanatçı, siyaset ile halk arasında bir köprü olmuş, devrimleri yorumlamış, açıklamış ve savunmuştur.
- Yeni dil ve eski dil tartışmaları Cumhuriyet ile noktalanmış, siyasi güç, olayı tekeline almış ve Türk Dil Kurumu'nu kurarak dilde geri dönülmez bir yenileşme yoluna gidilmiştir.
- Cumhuriyet'ten önce sadece sempati duyulan Türk Halk sanatları ve halkbilimi ön plana alınmış, öncekilerin küçümsediği Karacaoğlan'ın, Yunus'un tarzı örnek alınmıştır. Artık harf benzerliği de kurulan Batı edebiyatı daha yakından takip edilmiştir. Türk edebiyatı, batı edebiyatının yeniliklerini, akımlarını uygulamaya başlamıştır.
-
Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı Ürünleri
* Roman Öykü
Cumhuriyet'in ilk 10 yılında Kurtuluş Savaşı'na katılan halk ve aydınlar, yeni döneme ayak uydurmaya çalışan çıkarcılar ve işbirlikçiler, batı uygarlığı karşısında geleneksel ahlakın ve yerleşik değerlerin tartışılması, toplumdaki değişmelerin, batılılaşmayı yanlış anlamanın yıkıcı etkileri gibi toplumsal konulara bireysel sorunlar, ruhçözüm deneyleri eklendi. Yakup Kadri, Şevket Esendal, Sait Faik, Yaşar Kemal,Orhan Kemal, Kemal Tahir, Samim Kocagöz, Necati Cumalı, Fakir Baykurt, Bekir Yıldız, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz, Haldun Taner önemli yazarlarımızdandır.
*Şiir
Hece veznini devam ettiren kuşak Kemalettin Kamu,Ömer Bedrettin Uşaklı vs oldu. SAdelikten folklorik durumlardan etkilenenlere ise Ahmet Kutsi Teceri örnek verebiliriz. İnsanın iç dünyası ve gizem içeren şiir önderlerine örnek olarak ise Necip Fazıl Kısakürek' i gösterebiliriz. Nazım Hikmet Ran'ın vezni, geleneksel kalıpları kıran şiiri, biçimsel özellikleri kadar Marxçı görüşe bağlı içeriğiyle de yenilik oluşturdu. Bu yenilikçi şiir zamanla halk şiirinden, divan şiirinden, hatta çağdaşı Garip şiirinden etkiler aldı: öykünün olanaklarından yararlanıldı, yerel ve evrensel değerlerle beslendi. Garip hareketinin temsilcileri (Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet, Oktay Rıfat) şiirde süregelen aşırı duyarlığa, şairaneliğe karşı çıktılar, vezinsiz şiiri yaygınlaştırdılar.
*Araştırma Ve Derleme
Türk edebiyatını uzun tarihi ve geniş coğrafyası içinde bir bütün olarak ele alan, dönemlerini belirleyen, eski yapıtları gün ışığına çıkaran yazar Fuad Köprülü'dür. Fuad Köprülü, siyasal ve toplumsal kurumlardaki değişmelerin edebiyattaki etkilerini gösterdi.
Cumhuriyet Dönemi Edebiyat Akımları
* Beş Hececiler= Faruk Nafiz Çamlıbel, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç ve Orhan Seyfi Orhon
*Yedi Meşaleciler= Beş Hececiler'in takipçileri olarak görülürler. Sabri Esat Siyavuşgil, Vasfi Mahir Kocatürk, Yaşar Nabi Nayır, Cevdet Kudret, Kenan Hulusi, Muammer Lütfi, Ziya Osman Saba
*Garipçiler (1.yeni)= Garipçiler kendilerini sürrealist olarak tanımlarlardı.1940 sonrası Orhan Veli Kanık tarafından kurulur. Oktay Rıfat ve Melih Cevdet destek olur. Garipçilere ; Şiir hayata yaklaştığı sürece başarılıdır. Vezin, kafiye, nazım şekli şairin elini kolunu bağlayan gereksiz unsurlardır. Şiir serbest olmalı, hayatın canlılığını yansıtmalıdır. Şiirin ahengini sağlayan bu bağlar değil sözcüklerdir. Şiirde mecazlı söyleyişlerden kaçınılmalıdır. Sanatlar, şiire bu zamana kadar bir şey kazandırmamıştır. Şiir zenginlerin malı olmaktan çıkarılmalı, ekmek için yaşam için mücadele edenlerin olmalıdır. Görüşlerini savunurlar.
*İkinci Yeniler= Garipçilerin akımı ve düşünce 10 yıl kadar devam eder fakat insanlar şiirde betimleme benzetme örnekler ve hayal gücünü arar olduklarında ortya İkinci Yeniler çıkar. Şiirde hayal gücü ve benzetme geri gelmiştir. İkinci yenilerin öncüleri olarak İlhan Berk Edip Cansever ve Ece Ayhan' gösterebiliriz.
*Hisarcılar= Cumhuriyet dönemi Türk şiir yapısına bağlı bir grup olarak bilinir ve Garipçilere karşı duruş sergiler. Sanatçının bağımsızlığını ve Türkçe'yi savunmayı amaçlayan bu grubun öncüleri; Mehmet Çınarlı, İlhan Geçer ve Mustafa Necati Karaer'dir.